Chorwackie skarby UNESCO

Rego-Bis, 08.07.2022

Z 10 obiektów znajdujących się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO w Chorwacji dwa reprezentują przyrodę. Pozostałe 8 to dziedzictwo kulturowe. Dubrownik oraz Pałac Dioklecjana zostały opisane w oddzielnym wpisie:

1)      Park Narodowy Jezior Plitwickich został wpisany na listę podczas III sesji UNESCO w 1979 roku. Jest to najbardziej znana atrakcja Chorwacji, która nie znajduje się na wybrzeżu. Najciekawszymi elementami parku są dwie grupy jezior Górne Jeziora (chorw. Gornja jezera) i Dolne Jeziora (chorw. Donja jezera). Są one połączone kaskadowo. Łącznie jest 16 jezior i ponad 90 wodospadów. Powstały one z biegiem czasu z naturalnych tam (trawertynowych grobli) wyżłobionych przez wodę spływającą po naturalnym wapieniu i kredzie. Pobliskie lasy są domem dla niedźwiedzi, wilków i wielu rzadkich gatunków ptaków i roślin.

2)      Równina Stari Grad znajduje się na wyspie Hvar na Morzu Adriatyckim. Została wpisana na listę w 2008 roku ze względu na zachowany krajobraz kulturowy praktycznie nienaruszony od pierwszej kolonizacji wyspy przez Greków w IV wieku p.n.e. Pierwotna działalność rolnicza (głównie uprawa winogron i oliwek) zapoczątkowana w starożytności  na tej niezwykle żyznej równinie trwa do dnia dzisiejszego. Warto zwrócić uwagę na zachowane antyczne, kamienne murki. Są one elementami systemu geometrycznego używanego do podziału ziemi przez starożytnych Greków. Przetrwał on prawie nienaruszony ponad 2000 lat.

3)      Zespół bazylikalny Eufrazjana na Starym Mieście w Poreču został wpisany na listę w 1997 roku. Kompleks ze swoimi urzekającymi mozaikami z VI wieku  jest jednym z najlepszych przykładów wczesnej sztuki i architektury bizantyjskiej w regionie Morza Śródziemnego. Obejmuje samą bazylikę, zakrystię, baptysterium i dzwonnicę pobliskiego pałacu arcybiskupiego.

4)      Zabytkowe miasto Trogir wpisane na listę w 1997 roku dysponuje przepiękną, urokliwą starówką. Jest unikalnym przykładem zachowania ciągłości architektonicznej miasta. Układ architektoniczny na bazie szachownicy pochodzi z okresu hellenistycznego. Kolejni władcy miasta wzbogacali je o fortyfikacje oraz budynki prywatne i użyteczności publicznej.  Średniowieczne centrum Trogiru otoczone murami obejmuje zachowany zamek i wieżę oraz szereg zabudowań i pałaców z okresu romańskiego, gotyckiego, renesansowego i barokowego.

5)      Katedra św. Jakuba w Szybeniku została wpisana na listę w 2000 roku. Budowa trwała ponad 100 lat (1431-1535).  Jej styl świadczy o powiązaniach północnych Włoch i Toskanii z Dalmacją. Kolejni architekci odpowiedzialni za budową katedry wykorzystali unikalną technikę budowlaną zwłaszcza przy konstrukcji kopuły i sklepienia. W czasie budowy jedynym używanym materiałem był kamień. Zdobienia katedry, w tym słynny oryginalny fryz z 71 rzeźbiarzami przedstawiającymi dzieci, kobiety i mężczyzn pokazuje doskonałą symbiozę sztuki gotyku i renesansu. 

6)      Średniowieczne cmentarze z kamieniami nagrobnymi zwanymi stećci zostały wpisanę na listę w 2016 roku.  Tą pozycję Chorwacja współdzieli z Serbią, Bośnią i Hercegowiną oraz Czarnogórą. Stećci to średniowieczne kamienne nagrobki wykonane z wapienia. Charakteryzują się kątami prostymi i różnymi motywami zdobniczymi (napisami, symbolami religijnymi, zwierzętami, turniejami rycerskimi). Po raz pierwszy pojawiły się w XII wieku. Szczyt swojej popularności osiągnęły w XIV i XV wieku. Na początku XVI stulecia całkowicie zaprzestano ich używania.

W Chorwacji naliczono ich około 4000 na terenie dwóch cmentarzy.  Są one zlokalizowane w Dubravce i Cista Velika. Dubravka jest samym południu Chorwacji (powyżej Dubrovnika) blisko granicy z Czarnogórą. Cista Velika natomiast jest położona około 50 kilometrów na wschód od Splitu.  

7)      Fortyfikacje weneckie z XV-XVII wieku znalazły się na liście w 2017 roku. Obejmują one 15 obiektów położonych na terenie 3 państw: Włoch, Czarnogóry i Chorwacji. Wprowadzenie prochu strzelniczego doprowadziło do znaczących zmian w technice wojskowej i fortyfikacjach obronnych. Miejsca znajdujące się w Chorwacji obejmują system obronny Zadaru i twierdzę św. Mikołaja w Szybeniku.

8)      Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy zostały wpisane na listę w 2017 roku. Znajdują się obecnie na terenie 18 państw. Lasy w Chorwacji obejmują 3320,98 hektarów i są zlokalizowanie na terenie dwóch parków narodowych Północny Velebit i Paklenica.