Wielkanoc w Chorwacji
Dla wielu z nas Wielkanoc to tradycyjny moment zadumy oraz rodzinnego ciepła, coraz więcej osób wykorzystuje jednak ten czas jako długi urlop wprost idealny na podróże. Czy w tym świątecznym okresie warto odwiedzić Chorwację i czego w tym czasie można tam doświadczyć?
Chorwacja jest kulturowo i religijnie zbliżona swoimi tradycjami do tych, które znamy z Polski (przed świętami odbywa się tu Wielki Post, zwany Korizmą, jest też zwyczaj Niedzieli Palmowej). Panuje tam jednak zdecydowanie przyjemniejszy klimat. Już w czasie świąt wielkanocnych promienie słońca dają o sobie znać niemal przez cały dzień, a wiele osób w nadmorskich miejscowościach wybiera się na rodzinne spacery brzegiem morza.
Kolorowe, wesołe zwyczaje zaczynają się w Chorwacji już tydzień przed Wielkanocą. Nie chodzi tylko o przygotowywanie wielobarwnych palm. W niedzielę poprzedzającą Święta w Chorwacji w mniejszych miasteczkach oraz na wsiach przystraja się także studnie! Ozdobione źródła wody pitnej symbolizują realne nadejście wiosny. Wielkanoc w Chorwacji to czas bardzo rodzinny. W tygodniu poprzedzającym święta odbywa się, podobnie jak i w Polsce, tradycyjne malowanie jajek. Coraz popularniejsze są sztuczne barwniki, ale nadal wiele rodzin, świetnie się przy tym bawiąc, korzysta z wosku lub naturalnych sposobów uzyskania kolorów gotując jajka z: łupinami czerwonej cebuli, burakami, szpinakiem, pokrzywą, korą drzew czy owocami jagodowymi. Kolejnym zwyczajem jest wspólne przygotowywanie wielkanocnego wypieku, nazywanego pogača lub pinca.
Tradycyjne ciasto Uskrsna Pogača przygotowuje się w Wielki Piątek lub Wielką Sobotę. Zazwyczaj ciasto piecze babcia, której w przygotowaniach asystuje cała rodzina. Każdy dom ma swoją tradycję przygotowywania idealnego wypieku, dodając odpowiednie bakalie bądź naturalne aromaty, sprawiają że nie ma dwóch identycznie takich samych ciast. Zazwyczaj wypiek formuje się na kształt wieńca lub kuli, na górze której nacina się nożem kształt krzyża. W wielu domach we wgłębienie powstałe przez nacięcie, gdy ciasto jest już wypieczone, kładzie się wielobarwną pisankę. Pogačę należy poświęcić wraz z innymi pokarmami. W skład chorwackich święconek, oprócz wypieku, wchodzą także pisanki, szynka, ser, chleb, sól oraz woda, wino, rakija i cebula. Pokarmy święcone są w Wielką Sobotę wieczorem lub rano w Niedzielę.
Przepis na chorwacki wielkanocny wypiek
Uskrsna Pogaca
• 1 kg mąki
• 25 dag cukru
• 8 dag drożdży
• 8 żółtek
• 4 białka
• 100 ml tłuszczu roślinnego
• 200 ml mleka
• Cukier waniliowy
• Bakalie
Drożdże należy rozdrobnić, wymieszać z odrobiną cukru, mąki i mleka, po czym ostawić w ciepłe miejsce do wyrośnięcia. 4 jaja wraz z 4 dodatkowymi żółtkami, cukrem i cukrem waniliowym zmiksować na jednolitą masę, po czym dodać płynny tłuszcz i ulubione bakalie (mogą to być także skórki pomarańczowe, cytrynowe bądź sok wyciśnięty z jednej pomarańczy). Do masy należy dodać drożdże oraz mąkę, kolejno mleko. Kiedy już zostaną wymieszane wszystkie składniki, należy odstawić masę na około 2 godziny. Pogačę należy piec około 2 godzin w piekarniku nagrzanym do 180⁰C.
W niedzielę oczywiście odbywa się tradycyjne śniadanie. Cała niedziela jest dla Chorwatów wielką biesiadą! Mówi się, że wypite w świątecznym okresie wino, bardzo wzmacnia i uzdrawia organizm, więc nie żałuje się tego trudnku. Jada się wiele potraw mięsnych, by zaakcentować koniec postu. Nie ma Wielkiejnocy bez gotowanej szynki i wykonanej z niej pieczeni, najczęściej pieczonej w chlebie oraz bez gotowanego drobiu z domowymi kluseczkami. Na stole nie braknie oczywiście pisanek, wcześniej przygotowanej pogačy, chrzanu, licznych sałatek oraz słodyczy. Zabawą, która dominuje wśród dzieci w chorwackich domach jest turlanie po podłodze pisanek. Wygrywa osoba, której jajko przebędzie najdłuższy dystans, po drodze nie napotykając na żadną przeszkodę. Poniedziałek również jest dniem biesiadowania, składania sobie wizyt i spędzania wspólnie czasu. Ze względu na liczne odwiedziny, dawniej mówiono, że jest to dzień swatania. W poniedziałek, tak jak i w Polsce, wśród Chorwatów żywa jest tradycja polewania się wodą, która ma przynieść szczęście.
Chorwacka Wielkanoc może się powszechnie kojarzyć także w ogromnymi pisankami. Pisanice od Srca (czyli Pisanki od Serca) to około 2-metrowe dzieła sztuki wykonywane co roku w miejscowości Koprivnicva, zlokalizowanej w północnej części kraju, blisko granicy z Węgrami. Pisanice od Srca uznawane są za Chorwackie Dobra Kultury Niematerialnej. W kwietniu 2019 roku wystawa ogromnych pisanek odbyła się w Krakowie, gdzie mieszkańcy południowej Polski mieli okazję podziwiać te chorwackie cuda.
