Macedonia – historia i symbole

Rego-Bis, 16.09.2022

Krótki rys historii współczesnej

Macedonia Północna uzyskała niepodległość, odłączając się pokojowo od Jugosławii w 1991 roku pod nazwą Macedonia. Grecja wzniosła sprzeciw wobec nazwy nowego państwa, twierdząc, że sugerował pretensje terytorialne do położonej nad północy Hellady prowincji, która tak samo się nazywa. Dodatkowo sugerowało to związki z starożytną Macedonią Filipa II i Aleksandra Wielkiego do którego dziedzictwa historyczneo Grecy roszczą sobie pretensje. Greckie obiekcje zablokowały przez kilka lat możliwości działania  w kierunku integracji euroatlantyckiej. Zaraz po ogłoszeniu niepodległości Grecja starała się zablokować macedońskie starania o członkostwo w ONZ, jeśliby użyto nazwy „Macedonia”. Kraj ten został ostatecznie przyjęty do ONZ w 1993 roku jako „Była Jugosłowiańska Republika Macedonii.” ONZ patronował negocjacjom w sporze o nazwę pomiędzy zwaśnionymi państwami. W 1995 Grecja zniosła 20-miesięczne embargo handlowe i oba państwa zgodziły się na normalizację stosunków, ale kwestia nazwy pozostała nierozwiązana Z biegiem czasu ponad 130 krajów uznało Macedonię pod jej konstytucyjną nazwą, Republiką Macedonii. Spór oo nazwę został rozwiązany w czerwcu 2018 roku. Wtedy Macedonia i Grecja podpisały porozumienie z Prespy, na mocy którego Republika Macedonii zgodziła się zmienić nazwę na Republikę Macedonii Północnej. Po ratyfikacji przez oba kraje, umowa weszła w życie 12 lutego 2019 roku otwierając możliwości integracji z NATO i UE. Po 25 lat starań 27 marca 2020 Macedonia Północna stała 30 członkiem NATO.

Flaga Macedonii Północnej

Flaga jest czerwonym prostokątem  ze złotożółtym słońcem na środku. Od słońca odchodzi osiem promieni, które przebiegają w pionie, poziomie i po przekątnej do krawędzi flagi. Została ona wyłoniona w konkursie i oficjalnie przyjęta w 1995 roku. Flaga nawiązuje do hymnu narodowego „Denes nad Makedonija” (Dziś nad Macedonią). Słońce z promieniami symbolizuje „nowe słońce wolności”, które jest wspomniane w początkach hymnu:

„Dziś nad Macedonią wstaje
nowe słońce wolności!
Macedończycy walczą
o swoje prawa! „

Czerwień jest tradycyjną barwą Macedonii. Dominowała ona na fladze Republiki Kruszewskiej, krótko istniejącego bytu politycznego ogłoszonego w czasie powstanie ilindeńskiego w 1903 roku. Był to zryw przeciwko władzy Imperium Osmańskiemu. Jest to jedno z najważniejszych wydarzeń historycznych dla Macedończyków. Jest ono upamiętnione Dniem Republiki – świętem państwowym obchodzonym 2 sierpnia. W hymnie jest również odniesienie do flagi Republiki Kruszewskiej:

„Ponownie powiewa flaga
Republiki Kruszewskiej”   

Pierwsza flaga używana po ogłoszeniu niepodległości w okresie 1992 – 1995 wywołała sporo kontrowersji i byłem elementem sporu macedońsko-greckiego.  Tak samo jak obecna była czerwonego koloru, ale zamiast „nowego słońca wolności” na środku znajdowała się złota gwiazda o szesnastu promieniach. Symbol ten nazywa się Słońcem z Werginy, zwany również gwiazdą Argeadów. Nazwa wywodzi się od stanowiska archeologicznego w Werginie (północna Grecja). W nim w 1977 roku znaleziono grób, który z dużą dozą prawdopodobieństwa należał do króla Filipa II Macedońskiego (ojca Aleksandra Wielkiego). Słońce z Werginy zdobi królewski larnaks (rodzaj skrzyni, który może służyć jako sarkofag). Argeadowie to ród, który rządził starożytną Macedonią od około 700 do 310 roku p.n.e. Z tego rodu wywodzili się Filip II i Aleksander Wielki. Słońce z Werginy było prawdopodobnym symbolem tego królewskiego rodu. Współcześnie jest to symbol używany w Grecji. Od 1993 roku Słońce z Werginy znajduje się na fladze regionu administracyjnego Grecji: Macedonia Wschodnia i Tracja. Występuje na greckim prawie jazdy i znajdowało się na monecie 100 drachm. W wyniku blokady ekonomicznej Macedończycy musieli zmienić flagę. Zgodnie z porozumieniem z Prespy (2019) Macedonia Północna zgodziła się usunąć flagi z słońcem z Werginy z przestrzeni publicznej. Flagi przedstawiające ten symbol nadal są popularne w użytku prywatnym.